Wist je dat het eigenlijk best vreemd is dat er in veel kerken catechisatie gegeven wordt aan tieners? Dit ‘onderwijs in de geloofsleer’ wordt gegeven op een moment dat dit niet erg passend is bij de ontwikkeling die tieners vandaag de dag doormaken. (Ten tijde dat de klassieke vorm van catechisatie ontstond, had de tienerleeftijd nog een andere invulling dan hoe het vandaag de dag is.) Tijdens de tienerleeftijd anno-nu speelt de vraag naar kennis een rol – zeker; maar de belangrijkste vragen rond deze leeftijd kristalliseren zich rond identiteitsvorming. En laten vragen rond identiteit nou typisch vragen zijn waarbij ik het grote belang zie dat die juist in de geloofsgemeenschap een grote plek krijgen. Laten we met tieners dus vooral daarop focussen.
Weetjes, kennis, waarheidsvinding
Dat gezegd hebbend, neemt dat niet weg dat kennisoverdracht mijns inziens een belangrijk plek heeft in geloofsopvoeding. Weten wat je gelooft, waar deze geloofsovertuigingen vandaan komen en op gebaseerd zijn, en waarom; dat lijken me cruciale zaken om te kunnen komen tot een eigen geloofsovertuiging. En dit, deze kennisoverdracht, past uitstekend bij de basisschoolleeftijd!
Kinderen in de basisschoolleeftijd maken doorgaans een cognitieve ontwikkeling door waar kennis opdoen belangrijk onderdeel van is. Zo begint op deze leeftijd de ontwikkeling van logica. En bovendien wordt op deze leeftijd waarheidsvinding heel belangrijk; kinderen in deze leeftijdsfase hebben veel antwoorden nodig. Dit is dus hét moment om kinderen veel mee te geven over de inhoud van wat je gelooft: verhalen, weetjes, inzichten, personages, een tijdlijn, enz.
Kennisoverdracht
Dit vraagt iets van ouders/opvoeders, zeker. Maar waarheidsvinding betekent niet dat je zelf alle antwoorden moet hebben! Het betekent: samen op zoek zijn. Ook als ouder kun je, door de geloofsopvoeding van je kinderen, veel ontdekken. Ga samen op onderzoek uit om meer te ontdekken over de Bijbel en achtergronden van je geloof. Dit kan voor iedereen heel waardevol zijn.
In de kerk hetzelfde verhaal: blijf met jonge kinderen niet eindeloos dezelfde verhalen vertellen die ze al jaren gehoord hebben, maar voeg nieuwe verhalen toe, nieuwe diepte door een ander perspectief, of leg verbanden tussen verschillende verhalen (bijvoorbeeld tussen het Oude en Nieuwe Testament). Zo kan ook op de zondagschool of kindernevendienst passend aanbod gegeven worden bij deze leeftijdsfase.
Hulpmiddel
Het kan praktisch zijn om daarbij gebruik te maken van een hulpmiddel. Zo namen wij samen met onze kinderen het boek ‘Beleef de Bijbel’ door, geschreven door Hanna Holwerda. Dit boek staat vol met weetjes, feiten, uitgewerkte personages, etc. Na de maaltijd lazen we een stukje en met onze (leergierige) jonge kinderen was dat een groot succes. Meestal konden we nog geen 3 zinnen lezen, of er kwamen alweer allerlei vragen doorheen. We hebben er dan ook lang over gedaan om dit boek uit te lezen 🙂 (Zie een uitgebreidere review, dat ik een paar jaar geleden schreef: Beleef de Bijbel.)
Vanuit rooms-katholieke achtergrond zou het boek YouCat voor kids wat kunnen zijn; dit gaat alleen wel minder in op de Bijbel zelf en meer op de geloofsleer. (Zie een review dat ik eerder schreef: YouCat voor kids.)
Ik vind het mooi dat er per leeftijdsfase zaken zijn die passend zijn, en dat je daar ook qua geloofsopvoeding op mag aansluiten. Uitdagend en verrijkend, ook voor jezelf!
Ingrid Plantinga schreef een helder artikel hierover. Ter inspiratie, zie: catechisatie.