Hoogbegaafd geloven – passend aanbod

Drieëntwintig dakbalken; twaalf ramen die elk weer bestaan uit acht kleine raampjes (is zesennegentig ramen in totaal); achtenveertig zichtbare orgelpijpen; zeventien rijen banken (gemiddeld elf mensen op de grote bank, zes op de twee kleine is honderdzeventachtig plus tweehonderdvier is driehonderdeenennegentig).

Wat ik omschrijf? Dat wat ik vroeger vaak deed in de kerk. Toen ik ouder werd, nam ik een notitieboek mee en schreef ik mee. En hoewel ik over het algemeen genomen geen nare herinnering heb ik aan het bijwonen van de zondagse kerkdiensten, geeft dit wel aan wat ik aan het doen was: de tijd doorkomen en daarin proberen een beetje uitdaging te creëren voor mezelf.

Beleid op scholen

Op scholen zie je vaak hetzelfde gebeuren. Hoogbegaafde kinderen (en uitzonderlijk hoogbegaafde kinderen nog veel meer) zitten voor een (heel) groot deel domweg hun schooltijd uit – ze krijgen bij lánge na geen passend aanbod. Met allerlei verschillende coping-strategieën als gevolg (waar de één rebels wordt, past de ander zich (van buiten gezien) vlekkeloos aan aan wat hij/zij waarneemt bij de rest, om maar niet buiten de groep te vallen), Dit resulteert niet zelden in een kind dat innerlijk flink in de knoop komt: eigen identiteit kwijt zijn, faalangst ontwikkelen, zelftwijfel, eenzaamheid, onbegrepen voelen, depressie, slapeloosheid, enz.

De meest gebruikte manier om in het onderwijs te proberen een passend lesaanbod te bieden, is door middel van: compacten, verdiepen, verbreden, en desnoods versnellen. Het voert te ver om hier in te gaan op de schoolcontext (ik schrijf over hoogbegaafd geloven); maar ik vroeg me af: zou dit niet ook toegespitst kunnen worden op de kerkelijke context?

Compacten – verdiepen – verbreden – versnellen

(U)hb-ers hebben geen uitgebreide uitleg nodig; ze hebben nodig kort te horen hoe iets gedaan moet worden en kunnen het vervolgens zelf (compacten). Ze hebben nood aan nieuwe informatie (verdiepen). Ze leggen razendsnel allerlei dwarsverbanden naar andere zaken in het leven (verbreden). En ze gaan vliegensvlug door de ‘normale’ stof heen, of beter: die ligt vaak al achter hen (versnellen).

Wat voor invloed heeft dit op kerkelijke betrokkenheid en hoogbegaafd zijn? In een notendop een paar gedachten die in mij bovenkomen:

• Compacten Houd het een beetje ‘spannend’. Wanneer de dominee/pastor/predikant vroeger (en ook nu nog) vertelde dat de preek uit de volgende drie punten bestond (1…, 2…, 3….), kon ik op basis van die drie punten en de gelezen Bijbeltekst de rest van de preek al bijna invullen. Dan rest niet anders dan ‘de tijd uitzitten’. Zonde! Deze compacte uitwerking in 3 punten is voor een (u)hb-er al genoeg gehoord. Houd het wat spannender!
• Verdiepen Voeg interessante weetjes toe, ofwel: verdiep. Vertel de overbekende verhalen, maar zoek actief naar nieuwe bewoordingen en verval niet in ‘standaard-zinnen’; voeg iets nieuws toe, een nieuw weetje of inzicht, een dwarsverband met een andere Bijbeltekst, of iets uit de kerkgeschiedenis. Prikkel de hersenen, zodat ook een (u)hb-er weer even iets heeft om op te kauwen.
• Verbreden Wees niet bang om inzichten uit andere kerkelijke tradities toe te voegen; verbreed! (U)hb-ers hebben al vrij snel in de gaten dat ‘de waarheid’ echt niet binnen één kerkverband te vinden is. Ga niet krampachtig om met het zoeken naar en ontdekken van de rijkdom in andere tradities, maar sta hier open voor en laat je gezamenlijk verrijken! Dat (u)hb-ers open staan voor de kerkelijke breedte, betekent niet dat ze niet Bijbelvast zijn, niet orthodox, niet oprecht gelovig. Integendeel! Waardeer de zoektocht en inspiratie die dit oplevert.
• Versnellen En versnel; óók in kerkelijke context! Hoogbegaafden kunnen (ook geestelijk) een heel snelle groei doormaken. Rem dit niet, maar ondersteun hen in hun eigen groeicurve; en – om het in geloofstaal te zeggen – wandel mee met wat God in hun leven aan het doen is. Zo hebben kinderen/tieners echt een plek nodig waar ze met hun vragen terecht kunnen – biedt zo’n plek! Geestelijke principes worden vaak snel doorzien én toegepast op heel diverse vlakken in het leven – stimuleer en verwelkom dat! Accepteer dat een (u)hb-er intellectueel sterker is en dat je echt niet met allerlei spitsvondigheden hoeft aan te komen – maar biedt ruimte om (ook kritische) vragen te stellen en samen te zoeken naar antwoorden.

Hoogbegaafd in de kerk

Hoogbegaafdheid gaat vaak samen met hoogsensitiviteit. Maar gaat ook niet zelden samen met een hoog-spiritualiteit. Niet zelden is er een enorme gevoeligheid voor het bovennatuurlijke en een grote vanzelfsprekendheid het leven grootser te bezien dan enkel met onze natuurlijke ogen. Wat een geestelijk geschenk en wat een kracht! Maar helaas vaak onbegrepen en niet benut in de kerk.

Uiteraard begrijp ik volledig dat een kerk zich niet kan toespitsen op ‘de hoogbegaafde’; een kerk bestaat uit een heel diverse range aan mensen en wat vind ik dat juist een prachtig gegeven! We mogen het met elkaar doen. Maar: het ‘met elkaar’ doen, impliceert dat de hoogbegaafde óók zijn/haar plek heeft! Ik blijf daar naar zoeken, want wat verlang ik er naar dat de kerk geen struikelblok vorm voor het geloof van een (u)hb-er, maar daaraan juist een bijdrage levert – en andersom, dat de (u)hb-er een bijdrage mag leveren aan de kerk. Zodat we werkelijk ‘samen’ kerk-zijn.